ผีประจำตระกูล อัตลักษณ์"มอญ"
นุเทพ สารภิรมย์
 |
"มอญ" เป็นอีกชาติพันธุ์หนึ่งอยู่ในภูมิภาคอุษาคเนย์มาช้านาน มีภาษา ตัวอักษร ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถีชีวิตที่เป็นอัตลักษณ์ของตนเอง
เมื่อเร็วๆ นี้ สถาบันพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้แห่งชาติ เสวนาเรื่อง "มอญชาติพันธุ์สุวรรณ ภูมิ" โดยเริ่มจากความเป็นมาของชาวมอญ ที่อพยพมาอาศัยกระจัดกระจายอยู่ในเขตประเทศไทยในปัจจุบัน รวมถึงเรื่องวิถีความเชื่อเกี่ยวกับการนับถือ "บรรพบุรุษ" หรือ "ผีประจำตระกูล" ปรากฏผ่านทางพิธีบวงสรวงบูชาผี ที่ชาวมอญประกอบพิธีกันเป็นประจำทุกปี
นายพิศาล บุญผูก ศิลปินวัฒนธรรมมอญ และเจ้าของรางวัลคนไทยตัวอย่างประจำปีพ.ศ.2535 เล่าถึงความเป็นมาว่า ในอดีตมอญเป็นราชอาณาจักรยิ่งใหญ่ในภูมิภาคนี้ มีศิลปวัฒนธรรมสูง แต่ สุดท้ายชนชาติมอญต้องพบกับวิบากกรรม จนไม่สามารถรู้ได้ว่าชนชาติมอญอยู่ที่ไหน ไม่เหมือนกับเขมร ลาว ที่ปัจจุบันสามารถบอกได้ว่าสถานที่ตั้งอยู่คือ พนมเปญ และเวียง จันทน์
หลังจากที่พม่าตีกรุงหงสาวดีแตก ทำให้ชาวมอญแตกกระจัดกระจาย จำนวนมากอพยพเข้ามาตั้งชุมชนในเขตประเทศไทยจนถึงปัจจุบัน
โดยเฉพาะชุมชนมอญขนาดใหญ่ใน อ.สันป่าตอง จ.เชียงใหม่, ป่าซาง จ.ลำพูน, อ.แม่สอด อ.บ้านตาก จ.ตาก หรือตั้งแต่ตามลำน้ำเจ้าพระยา ตั้งแต่ จ.นครสวรรค์ จ.ชัยนาท จ.สิงห์บุรี และอีกหลายจังหวัดในภาคกลางและตะวันตก
 |
อย่างไรก็ตาม แม้จะอพยพย้ายถิ่น แต่ชาวมอญก็ยังคงอัตลักษณ์ของตนไว้ค่อนข้างเหนียวแน่น โดยเฉพาะเรื่องการนับถือผีบรรพชน
นายองค์ บรรจุน ประธานชมรมเยาวชนมอญกรุงเทพ บรรยายว่า คนมอญนับถือผีบรรพชน ผีปู่ย่าตายาย เป็นสิ่งที่ยึดโยง และธำรงความเป็นมอญ โดยเฉพาะการนับถือผี คนมอญนับถือผีควบคู่กับพุทธศาสนา จึงเคารพยำเกรงไม่กล้าฝ่าฝืน โดยผ่านพิธีกรรมที่ใหญ่ที่สุด คือ การรำผี หรือ "เล่ะฮ์กะนา" เป็นการเซ่นไหว้ผีประจำตระกูล เชื่อว่าช่วยปัดเป่ารักษาโรคภัยไข้เจ็บ
คนมอญทุกตระกูลจะมีผีประจำตระกูล แต่ละตระกูลนับถือสัญลักษณ์ผีประจำตระกูลของตนแตกต่างกันไป การนับถือผีโดยมากสืบทอดผ่านลูกชายคนโต แต่ละบ้านต้องมีเสาผี หรือเสาเอก เป็นที่เก็บของใช้ของผี ได้แก่กระบุง หรือหีบ ภายในประกอบด้วยผ้านุ่งผ้าห่ม แหวนผี แหวนทองหัวพลอยแดง ที่ต้องเก็บรักษาดูแลให้ดี หากชำรุดสูญหายต้องหามาเปลี่ยนใหม่ มิฉะนั้นผีอาจลงโทษให้คนในตระกูลเจ็บไข้ได้ป่วย
ดังนั้น ชาวมอญจึงเซ่นไหว้ผีบ้านผีเรือนเป็นประจำทุกปี จะทำกันเป็นการภายในครอบครัวในช่วงสงกรานต์ ถือเป็นช่วงขึ้นปีใหม่ โดยเครื่องเซ่นประกอบไปด้วย อาหารหวานคาว ขนมต้มแดงต้มขาว กล้วย อ้อย มะพร้าว ดอกไม้ธูปเทียน ทองคำเปลว ผ้าสี น้ำอบ จะเริ่มจากจุดธูปเทียนบอกกล่าว เมื่อธูปมอดหมดจึงไหว้ลา และนำเครื่องเซ่นไปแบ่งกันกินในครอบครัว ถือว่าเป็นยาและเป็นสิ่งสิริมงคล
 |
องค์อธิบายว่า นอกจากนี้ การรำผีจะกระทำเฉพาะเมื่อเกิดเหตุการณ์ที่ผิดปกติขึ้นในบ้าน เช่น มีคนในบ้านหายไป เจ็บป่วยโดยไม่ทราบสาเหตุ ครอบครัวทำมาหากินไม่ขึ้น เกิดอุบัติเหตุรุนแรง เจ้าบ้านหรือหัวหน้าครอบครัวจะไปหาโต้ง หมายถึง ผู้อำนวยการพิธี ให้ทำนาย หากการทำนายบ่งบอกว่า เหตุอาเพศนั้นเป็นเพราะผีทำ ต้องจัดพิธีรำผี เพื่อขอขมา
ในการเตรียมการทั้งหมดโต้งจะต้องเป็นผู้ดูแลขั้นตอนทุกอย่างโดยละเอียด ตั้งแต่การปลูกโรงพิธี การเตรียมของประกอบพิธี รวมถึงการแต่งกาย โดยพิธีจะเริ่มจากการเชิญ "ปาโน่ก" หรือพ่อปู่ หรือผีต้นตระกูล เข้าสู่โรงพิธี โต้งจะเป็นผู้กำกับการรำในแต่ละขั้นตอนโดยละเอียด ทุกบทของการรำผีผู้รำจะต้องรำด้วยเครื่องเซ่น 1 กะละมัง ภายในจะมีต้นสันพร้ามอญ ดาบ กระสวยทอผ้า และเหล้า
การรำผีแต่ละบท จะมีท่ารำ และเพลงประกอบประจำบทนั้นๆ เมื่อพ่อปู่ลงโรงพิธีจะทำพิธีกันในโรงพิธีไปตลอดทั้งวันตามขั้นตอนในตำรา แต่ละขั้นตอนล้วนจำลองวิถีชีวิต ตั้งแต่เกิดจนตาย เมื่อจบการรำจึงจะพักกินข้าวกลางวันได้
โดยการรำผีในช่วงเช้าเป็นแบบพิธีการ สำหรับช่วงบ่ายจะผ่อนคลายเน้นความสนุก สนาน ได้แก่ รำผีประจำโรงพิธี พ่อปู่หนุ่มจีบสาว ส่งขันหมาก ชนไก่ รำสามสาว เก็บฝ้าย เล่นสะบ้า คล้องช้าง ออกศึก รำกะเหรี่ยง คล้ายลาวกระทบไม้ รำรวมญาติ หรือผีตะครุบ รำรวมญาติทั้งตระกูล เชิญผีกลับขึ้นบ้าน รำถวายมือ ทุ่มมะพร้าวเสี่ยงทาย เข็นเรือ และสะเดาะเคราะห์
จากนั้นจะเปิดดูเทียนเสี่ยงทาย โดยโต้งจะทำนายอนาคต การทำมาหากิน ความปรอง ดองของคนในบ้าน การ รำผีจะจบลงด้วยการรวบรวมเอาเศษอาหาร อุปกรณ์เครื่องใช้ที่ทำขึ้นชั่วคราวรวบรวมลงแพกล้วย นำไปลอยน้ำ เป็นการลอยเสนียดจัญไร
องค์บอกว่า กฎเหล็กในพิธีรำผีข้อหนึ่ง คือ เมื่อบ้านใดจัดพิธีรำผีขึ้นทุกคนในตระกูลจะต้องมาร่วมงาน ไม่ว่าแยกบ้านไปอยู่ห่างไกลเพียงใด หากยังมิได้ทำพิธีแยกผีก็ถือเสียว่ายังเป็นผีเดียวกัน หากมีความผิดเกิดขึ้นก็จะต้องรับผิดชอบร่วมกัน และหากไม่มาร่วมงานจะถือว่าการรำผีในครั้งนั้นไม่สะอาด ไม่หลุด และไม่ขาดจากความผิด
ปัจจุบันความเชื่อของมอญในเรื่องผีลดน้อยลง เพราะมีหลักการทางวิทยาศาสตร์ และความเจริญทางวัตถุ เข้ามาแทนที่ความคิดของคน ทำให้วิถีชีวิตของคนมอญถูกมองว่าเป็นเรื่องงมงาย
ทั้งที่จริงแล้ว "ผี" คือเครื่องมือควบคุมสังคมมอญ เป็นประเพณีและวัฒนธรรมที่มีแต่โบราณ ที่สำคัญแสดงให้เห็นถึงอัตลักษณ์ความเป็นมอญ
หน้า 5
http://www.khaosod.co.th/view_news.php?newsid=TUROb1lYQXdNakF5TURnMU1nPT0=§ionid=TURNeE53PT0=&day=TWpBd09TMHdPQzB3TWc9PQ==
--
ขอเชิญอ่าน blog.Thank you so much.
http://www.parent-youth.net
http://www.familynetwork.or.th
http://www.tzuchithailand.org
http://www.presscouncil.or.th
http://ilaw.or.th
http://thainetizen.org
http://www.ictforall.org
http://icann-ncuc.ning.com
http://dbd-52.hi5.com
http://www.webmaster.or.th
http://www.thailandshowtime.com/2009
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น